"Kaer Metin Ukun Rasik An, Haburas lia los no domin, Hametin justisa no dame, hodi Hari'i Estadu Demokratiku"
Programa Partido Democratico (Komprimisu Eleitoral). Rezumu Badak Partido Democratico nian ba governasaun tinan 2012-2017. PD hatur iha areas importantes hat: 1). Politika; 2). Defeza no Seguransa; 3). Dezenvolvimentu ekonomia; 4). Desenvolvimento social no kultura.
  • Fernando Lasama de Araújo
  • PD dan Masa Depan Rakyat Timor-Leste
  • A Brief History of the Partido Democrático
  • On the road to democracy, where the streets have no name
  • sábado, 3 de dezembro de 2011

    Segundo Congresso Nacional do Partido Democrático

    Díli – O Presidente do Partido Democrático (PD), Fernando Lasama de Araujo, disse que o seu partido tem que ser um pilar do desenvolvimento de Timor-Leste.

    «A política do PD deverá ser a luz da sociedade timorense. É o partido do amor, da paz, da disciplina, da dedicação e da determinação», referiu Fernando Lasama de Araujo durante a abertura do segundo Congresso Nacional em Díli.

    As eleições de 2012 vão pôr à prova a democracia em Timor-Leste, razão pela qual o PD ter que representar um bom exemplo para os outros partidos, disse o responsável.

    «Devemos ser o modelo para a democracia evitando a violência e promovendo o desenvolvendo, a tolerância e respeitando a lei», referiu o Presidente do PD, mostrando ainda satisfação por ver muitos participantes no congresso.

    Em 2007, Fernando Lasama de Araujo disse que o seu partido e outras quatro formações políticas (CNRT, PSD, ASDT e UNDERTIM) decidiram formar uma aliança governamental enquanto Timor-Leste ainda enfrentava instabilidade devido à crise de 2006.

    Segundo o responsável do PD, os timorenses enfrentaram muitos desafios mas os cidadãos tiveram que acreditar e seguir rumo ao desenvolvimento.

    Fernando Lasama de Araujo afirmou que a ambição do seu partido é dar contribuição para o desenvolvimento do país: «Juntamente com os quatro partidos da aliança democrática, o PD implementou a paz e a estabilidade».

    Outro dos objectivos frisados pelo Presidente foi a vitória nas eleições de 2012.

    (c) PNN Portuguese News Network
           2011-12-03

    Dili, Bobonaro, Ermera no Oe-cusse Nafatin fiar Lasama – Assanami Lidera PD

    Radio, online – Maske rezultadu II Kongresu Partido Demokratiku (PD) seidauk fo sai strutura foun ba periodu 2012-2017, maibe responsavel PD Distritu Dili, Bobonaro, Ermera, no Oecusse nafatin tau konfiansa no nafatin fiar ba Fernando Lasama de Araujo ba Prezidenti PD ho Mariano Assanami Sabino ba Sekertariu Jeral PD.

    Responsavel PD Distritu Dili, Alberto Henrique ba radioliberdadedili.com Sesta, (2/12) hatete katak, kongresista Distritu Dili sei nafatin fo konfiansa ba estrutura tuan Lasama ho Assanami lidera nafatin PD iha periodu tinan lima mai.

    Alberto la tau kestaun isu mosu iha publiku katak, Mariano Assanami halo korupsaun. “Ami sei tau iha fatin ididak, problema privado ne’e ninia laso partido nian, tamba ita hatene katak korupsaun iha KAK atu atu halo investigasaun,”Alberto informa.

    Kongresista Dili fiar nafatin ba Lasama-Asanami tamba hare durante sira nain rua servisu ho diak iha tinan barak ona. Problema privado ninian lakoi ba kahur ho vida partido nian.

    PD Distritu Oe-cusse Marito de Araujo “Ami fiar ba Lasama-Assanami tanba sira nain rua iha power duni atu lori PD ba oin no bele alkansa prinsipu ba nasaun no povo ida ne’e,”.

    PD Distritu Bobonaro Adriano Joao dehan, antes kongresista sira atu mai II kongresu ne’e inan-aman sira no militantes PD nian fo lia menon hodi fiar nafatin ba Lasama-Assanami atu hadia povu nia moris tanba PD iha esperansa ba futuru.

    Tuir ajenda iha loron ikus dia 4 de Dezembru 2011 iha GMT kongresista kauze 5 mill sei hili strutura foun. Saida mak sei mosu!!

    RLD/online
    3 December 2011

    sexta-feira, 2 de dezembro de 2011

    Manan Elisaun 2012, PD Monta Estrutura Too Baze

    AINARO - Atu hametin liu tan estrutura Partido Demokratika (PD) hodi manan iha elisaun geral 2012, PD monta ona ninian estrutura husi nivel nasional too iha aldeia atus rihun rua resin iha Timor laran tomak.

    “Ho preparasaun ne’ebe durante ne’e ami halao liu husi konsolidasaun partido monta ona estrutura to aldeia no suku, suku ida no aldeia ida iha ema 66, responsabel 66 ne’e multiplika ba aldeia atus rihun rua resin,” dehan Vise Presidente PD Adriano do Nacimento, ba STL, hafoin halo mini Kongresu Distrital ba dala 2, iha Distrito Ainaro, Sabdo (26/11).

    Tuir Adriano katak, iha elisaun 2007 liuba PD, nia kadeira la’a tun aumenta mak iha. Tamba ne’e, ho servisu ne’ebe husi a estruktura PD halo iha Distritu, Sub Distrito, Suku no Aldeia sei fo kontribuisaun bo’ot ba PD iha elisaun 2012 agora.

    “Hau hakarak hatete PD sei sai hanesan partido ida ema bele sura ho konsienta katak CNRT Partido bo’ot no nia lider istoriku, nune’e mos Fretelin Partido bo’ot ho nia lider istoriku hanesan Mari Alkatiri no Lu-Olo, maibe’e PD mesak joven mais iha ninia actual rekursus humanu to ona atu lori nasaun ne’e ba oin,” Adriano salienta.

    Vizaun PD iha futur mai katak manan ka lakon PD sei involve mos iha ukun. Iha programa ukun nian ne’e iha ona maka politika, se PD ukun karik sei ofrese ba povu, ida maka dezenvolvimentu, rekursus edukasaun no agrikultur husi programa hirak ne’e hanesan ninia ezensia estabilidade estado nian atu nasaun ne’e ba oin,” tenik Adriano.

    Deputado Bankada PD ne’e mos afirma tan katak iha elisaun 2012 PD sei manan nomor 1 iha Distrito Ainaro, nomor 2 iha Bobonaru , nomor 3 iha Suai tuir mai iha Oecusse no Distrito sira seluk tan PD konfia nafatin. Tamba estrutura PD nian monta hotu ona, ne’e duni ami fiar kartak PD nian kadeira sei aumenta, liu-liu ami nia presidenti sei sai Presidenti Republika,” Adriano salienta.

    Iha fatin hanesan Sekertariu Geral PD Distrito Ainaro, Vasco Gomes de Araujo hatete tuir buat ne’ebe mak estabelese iha tinan 2001 no 2006 liu ba, ida ne’e etapa ida, depois husi 2006 mai to 2012, ne’ebe mak ohin promove ida ne’e ho nia estrutura ne’e nafatin. Nebe estrutura distrito iha central husi presidenti ho sekertariu geral, tuir mai Sekertariu Geral ho ninia vise Permeiru ho vise segundu hafoin mai tan ho ninia vise permeiru ho segundu hamutuk ema nain 6, depois de ida ne’e iha mos dirasaun dirasaun ne’ebe relata servisu iha PD nian basea ba buat ne’ebe mak iha estatutu partido nian.

    Hus Distrito Ainaro total Militan PD ne’ebe mak iha, ne’e basea ba buat ne’ebe mak iha ona tuir rejimentu ou tuir kriteiru ne’ebe maka iha PD nian, iha Distrito, Sub Distrito, Suku no to Aldeia, ne’ebe ami atu sura ida ne’e, ita sei hare fila fali ba matematika basea ba total Aldeia iha Distrito Ainaro hamutuk Centu trinta I onzi , 21 sukus no iha mos 4 Sub Distritu, iha distrito refere, nebe’e militante ne’ebe maka iha husi Distrito to iha aldeia ne’e sura husi total ne’ebe maka iha.” Vasco salienta.

    Vasco reforsa tan katak tuir komitmentu ne’ebe Partido Demokrtiku iha mak tenki manan iha Distrito Ainaro. Nee duni, sira buka esforsu nafatin hodi lori partido ida ne’e lao ba oin, atu nune’e bele dezenvolve nasun ida ne’e iha future oin mai.” Vasco hatete.

    Alende ne’e Vise Partido Demokratiku Sub Distrito Hato’udo, Cancio da Costa Xina hatete kuandu ita hare ba total militante no simpatizante PD nivel Sub Distrito , iha Sub-Hato’udo, iha elisaun ba dala rua, hanesan elisaun 2002, depois mai elisaun 2007 militante ne’e minim tebes, maibe’e atu lansa ba elisaun geral 2012, hau espera katak numeru militante ne’e aumenta, tamba total votantes iha Sub Distrito Hato’udo, ne’ebe mai husi CNE ho ESTAE kuaze 4000, maibe’e hau iha korazem katak votante 4000 ne’e, 2000 sei vota ba Partido Demokratiku,” Cancio afirma. cax

    STL, 02 Dezembru 2011
    http://suara-timor-lorosae.com

    Demokrasia Sei Haree Hanesan Football

    DILI - Prezidente Republika (PR) Jose Ramos Horta hatete Portidu Politika (parpol) sira iha nasaun nee sei haree Demokrasia hanesan football, tanba informasaun husi ulun boot partidu nian seidauk to iha baze.

    “Ita tenke hametin dame, domin, unidade iha nasaun nee. Maibe dalaruma iha baze ita boot sira haree demokrasi hanesan football, maske demokrasia multi partidarismu laos footbaal, hau hatete laos ita boot PD sira deit, maibe partidu hotu-hotu,” dehan prezidente Rebuplika Jose Ramos Horta liu husi nia diskursu iha kongresu Partidu Demokratiku (PD) da rua nebe halao iha Salaun Gedung Matahari Terbit, Kinta (01/12).

    Timor Leste katak Horta atu lao ba oin tenke hamrik diak iha mundu ho kredibilidaden i prestizu, tenke hametin dame, domin no unidade iha nasaun nee.

    Dalaruma tenik PR Horta, lider sira fo mensajen ida, maibe iha baze la to baze, nunee halo buat ruma hafoer partidu nia naran. “Nudar militante ka lider partidu iha sub distritu, iha distritu, ita hakarak ita nia partidu atu manan povu nia konfiansa, iha sub distritu iha distritu too iha aldeia, ita nia komportanemtu nee tenki diak,” hatete PR Horta.

    Sai lider partidu tuir Horta, tenke prontu oras 24 atu servi povu, no hatudu ba povu nebe hela iha aldeia no area rural sira katak parpol nudar alternative ba mudansa dezenvolvimentu nasaun inklui seguransa nebe garantidu, laiha odio no vingansa. lay/edo

    STL, 02 Dezembru 2011

    Kongresista Rihun 7 Partisipa 2º Kongresu PD, La Sama: “Ami Araska Uitoan Fo Han Sira”

    DILI – Kongresista hamutuk rihun 7 husi distritu 13 tolu, konsentra iha Kapital Dili, Kinta (01/12) hodi partisipa kongresu nasional Partidu Demokratiku (PD) nian ba dala rua. Ho numeru boot kongresista nee, Prezidente PD, Fernando La Sama de Araujo, hateten, susar atu fo han kongresista sira.

    Tuir La Sama, antes nee iha kalkulasaun katak, kongresista sira kuaze rihun haat deit husi distritu mai hamutuk ho nasio nal, too rihun lima deit. Maibe agora, afinal barak liu fali too rihun hitu mak partisipa iha abertura kongresu daruak nee. Tamba barak liu kalkulasaun, entaun susar atu fo han kongresista sira.

    “Ami agora atu fo han mos araska uitoan, agora kongresista sira 7 mil mak mai husi distritu 13. Hanesan partidu politiku, ami agradese tamba ema barak liu tan, diak liu tan maibe atu fo han no fo hemu mak araska uitoan,” dehan La Sama ba STL, Kinta (01/12) iha Jinaziu-Dili.

    Nia hatutan, lista kandidatura foun ba Prezidente Partidu no Sekretariu Jeral aban (ohin, red) mak hahu deskuti depois sei aprezenta pakotes atu hatan ba eleisaun. Kriteria ba kandutatura mak ema nee tenki militante partidu ninian, tenki kleur uitoan iha partidu nomos kongresista lubuk ida tenki asina lista apoiu.

    “Figura kandidatura tenki aseita, tenki hadomi ema, hadomi malu, tenki reprezenta Partidu Demokratiku nian,” dehan La Sama.

    Entretantu iha ninia diskursu abertura ba kongresu nee, La Sama esplika, kongresu ida nee sei halo revolusaun makaas hodi hili lideransa nebee forte husi baze ba too nasional. Partidu ida nee hori uluk kedas ho nia prinsipiu maka kaer metin ukun rasik aan, hodi harii nasaun husi baze. Tamba nee partidu nee komesa ona kapasita lider sira husi baze, husi aldeia, suku, sub distritu, distritu, too nasional, nunee bele produz lideransa nebee foti desizaun politika ho karakter nasional.

    “Durante partidu ida nee moris, hasoru dezafiu barak, ita liu dadauk ona, povu Maubere hakaat liu dadauk, hateke ba oin no fiar aan liu tan katak objetivu ukun rasik aan nian besik dadauk ona, ita hahuu ba primeiru espasu. Iha tinan oin mai, sei hasoru eleisaun rua, eleisaun prezidensial no eleisaun parlamentu nasional. Eleisaun hirak nee nudar festa ida, mai atu hametin diak liu tan demokrasia iha nasaun ida nee. Labele haluha vota ba iha PD, no PD sei manan iha eleisaun rua nee,” La Sama koalia ho fiar aan.

    Nunee mos nia husu ba militante sira katak, la kleur tan misaun Nasoens Unidas nian sei remata iha 2012, no instituisaun rua hanesan F-FDTL ho PNTL sei hamriik mesak hodi garante seguransa no estabilidade ba nasaun.

    “Tanba nee ita tenke sai modelu, ba pratika demokrasia hakribi violensia, haburas toleransia, no respeita lei. Atu hetan ida maka hahalok no komportamentu militante PD ninian, politika PD ninian tenki sai hanesan naroman no masin iha sosiedade TL nia leet,” hatete La Sama.

    Nia mensiona, PD nudar Partidu Domin, Partidu Dame, Partidu Disiplinadu, Partidu Dedikadu, no Partidu Determinante. Ohin loron, Partidu Demokratiku halo istoria foun ida tan, ba dezenvolvementu demokrasia iha nasaun foun ida nee.

    Iha fatin hanesan, Prezidente Republika, Jose Ramos Horta nebee partisipa mos iha abertura kongresu nee, iha nia diskursu, rekoinese PD nudar partidu nebee marka istoria foun ba Timor-Leste.

    “Ita boot sira nia istoria nee hau fiar ke partidu PD parte ida nebee lejitimu nomos iha abut ida iha rezistensia no bele kontribui ba haklean demokrasia, unidade, estabilidade iha nasaun nee nia laran,” dehan Horta.

    Nia husu atu iha eleisaun nebee besik mai, buat hotu tenki sukat didiak, see lae, ema seluk halo interpretasaun oin seluk. Nudar Xefi Estadu no nudar sidadaun, kontete tebes ho diskursu nebee La Sama halo, liu-liu temi liafuan Demoktariku, Dame no Domin.

    “Hau kontete tebes ho diskursu nebee Maun Boot La Sama halo, liu-liu temi liafuan Demokratiku, Dame, Domin. Hau hatene lideransa sira partidu hotu-hotu, lideransa sosiedade sivil iha konsiensia ida nebee diak ba ita hotu. Atu sevisu nasaun ba oin no atu hamriik, atu hatun kiak, atu hetan fatin iha mundu nee, fatin ida nebee ho kredibilidade, ita tenki hametin dame, domin, unidade iha nasaun ida nee,” tenik Horta.

    Nia haree katak, dalaruma iha baze, demokrasia hanesan tebe bola. Demokrasia multi partidarismu laos hanesan ema tebe bola, mensajen ida nee laos deit ba Partidu PD, maibe ba partidu tomak, dalaruma lider partidu fo mensajen ruma, maibe la too iha baze, entaun sira bele halo buat ruma hafoer partidu nee nia naran.

    Iha parte seluk, Primeiru Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão maski la partisipa iha segundu kongresu PD nian, iha Jenaziu-Dili, maibe nia hatoo mos mensajen ida, hodi fo parabens ba iha lider partidu PD, no mos ba militante sira tomak.

    Kongresu ida nee partisipa husi Prezidente Republika, Jose Ramos Horta, Xefi UNMIT, Ameerah Haq, Xefi Bankada Partidu Fretilin, Aniceto Guterres, ho Vise Prezidente Partidu Fretilin, Arsenio Bano, Reprezentante Partidu CNRT, Bilou Mali, no husi PSD, Eis Maijor Tara. lay/edo/car

    STL, 02 Dezembru 2011

    PD Halo Kongresu Loron Ha'at, Lasama Fiar Sei Manan Maioria

    CJITL Eleisaun, Kongresu Partidu Demokratiku – PD ne'ebe hahu tiha ona horseik (Kinta feira 1/12) no sei remata iha Domingu ne'e halo Salaun GMT (Gedung Matahari Terbit) nakonu ho militantes hamutuk na'in rihun hitu.

    Fernando de Araujo Lasama iha nia diskursu abertura hateten II kongresu ne’e hanesan faze importante ba PD hadi hateke ba oin atu infrenta dezafiu no formazen PD nia hodi manan iha eleisaun 2012.

    “Iha tinan oin mai sei hasoru eleisaun rua, eleisaun prezidente no eleisaun parlamentu nasional, mai hametin liu tan demokrasia iha nasaun ida ne’e labele haluha mai ita vota ba PD no PD sei manan iha eleisaun rua ne’e”dehan lasama iha nia deskursu” Lasama hateten.

    “PD nudar Partidu Domin, Partidu Damen, Partidu Disiplinadu, Partidu Dedikadu no Partidu Determinante, ohin loron Partidu Demokratiku halo ona istoria foun ida tanba dezenvolvimentu demokrasia iha nasaun foun ida ne’e” Diskursu Lasama ne'ebe hetan basa liman makas.

    Tuir observasaun, Kuaze lideransa partidu politiku hotu – hotu hola parte iha abertura kongresu ne'e. (Amandio Magno/CJITL)

    http://cjitl.org
    Written by Amandio Magno
    Friday, 02 December 2011

    quinta-feira, 1 de dezembro de 2011

    II Kogresu PD Halo GMT Nakonu ho Azul, Garante Manan Iha Eleisaun Jeral 2012

    Foto: Radio Liberdade Dili OL
    Radio, online - II kongresu nasional Partido Demokratiku (PD) ne’ebe partispa husi kogresista husi distritu 13 ho total regsitu rihun lima resin, la sura m ilitantes no fundador PD. Iha momentum istoria PD ba II kogresu ne’e halo ginasiu Gedung Matahari Terbit (GMT) sai azul hanesan tasi. II kongresu ne’e halao durante loron ha’t nia laran, (1-4 dezembru 2011).

    Antes hahu serimonia kongresista PD antuasiazmu hodi hein bainaka espesial Prezidenti Republika Jose Ramos Horta. PR Horta to’o iha fatin kongresu 15:30 otl, ne’ebe simu dereitamente husi Prezidenti PD Fernando Lasama de Araujo no Sekertariu Jeral PD Mariano Assanami Sabino.

    Iha kongresu nee fundador PD fo antuziasmu ba foin sae sira atu kaer nafatin PD hanesan partido ba futuru nasaun ne’e nian. tema sentral ba II kogresua “Kaer metin ukun rasik-an, hari nasaun husi baze”

    Iha diskursu Prezidenti PD Lasama hateten, liu husi II kongresu ne’e hanesan faze importante ba PD hadoi hateke ba oin hodi infrenta dezafiu no formazen PD nia hodi manan iha eleisaun 2012. II kogresu ne’e sai determinante PD nian hodi hasoru eleisaun Prezidensial no Legislativu.

    PD iha 2007, PD mos forma AMP hodi hamutuk servisu ba nasaun ne’e, ne’ebe kaer ukun ho maun Boot Xanana.

    AMP konsege fo solusiona ne’ebe povu maubere hasoru. Povu maubere hakat ba dadaun ho objetivu povu maubere hakarak.

    Pontus importante iha II kogresu PD nian, hanesan estradas, edukasaun, agrikultura, seguransa no problemas sosial. Iha tinan 5 oin mai importante bo’ot liu mak defende soberanus nasaun no seguransa nasional.

    PD husu atu iha tinan 5 oin mai tenki haka’as an hodi infrenta ba problemas. Paz ho stabilidade. Iha kogresu ne’e sei hili estrutura foun periodu 2012-2017.

    Iha AMP nia ukun seidauk rezolve povu nia moris. Tanba ukun ho partido 5. Lasama husu ba inan-aman sira iha foho atu rona no fo fiar ba PD atu manan iha 2012 hodi atende didiak povu nia moris. Tuir Lasama PD, partido domin. Partido dame, partido disiplinadu no partido determinante.

    Iha Lasama nia diskuru foin sae sira nafatin hakilar viva.................... PD................... Viva Lasama...................... Viva......................... Assanami......................

    Lasama kotinua, husi II kogresu sei valoriza vizaun demokratiku dehan, katak hotu-hotu delegadus iha direitu fo hanoin no ktirikus ba dezevolvimentu nasaun ne’e nian. Ho demokrasia mak ema hotu hola parte iha prosesu dezenvolvimentu nasaun ne’e nian ho sustentavel.

    Iha biban hanesan bainaka espesial PR Horta iha nia diskursu badak hateten, “Hau fiar ba PD iha abut ba resistensia hodi haklaken unidade nasional no demokrasia iha nasuan ne’e nia laran. Eleisaun besik mai ona obrigasaun partido hotuhotu halao sira nia kongresu hodi estrutura foun.

    PR Horta husu lideransa PD, ba oin povu presiza tebes ba lideransa ne’ebe iha dame, domin no determinante foti rezolve problemas povu nia moris. Nune’e mos husu atu labele sai lideransa iha konforntasaun nia laran liu husi stetmentu politika, nee hanesan dalan ladiak ba militantes sira iha baze.

    Tuir Horta, dala barak lider partido koalia programa, maibe iha baze seidauk rona lider sira nia lian no programa. Dala barak mak mosu iha tinan 5 dala ida lider sira povu iha baze koinese sira. Horta mos rekoinese PD mak hanesan abut povu ho nasaun ne’e nian iha futuru.

    “Hau halo apelu sukat didiak diskursu hodi minimiza konflitu. PD no partido hotu-hotu hau respeitu no hadomi no respeitu mos ba kandidatu PR 2012,”. Ita hein rezultadu final ba kongrresu ne’efo parabens. PD jovens barak tebtebes,”Horta akresenta.

    Iha biban ne’e Lasama ho Assanami lansa programa PD hanesan manual politika ba futuru TL. Manual ne’e fahe ba responsavel husi distritu 13 nomos orgaun PD nian.

    Prezensa husi Xefi bankada FRETILIN Aniceto Guterres, Deputadu Arcenio Bano, Sekertairu Jeral PSD Marito Magno, Deputadu Augusto Tara husi PSD, Xefi UNMIT Ameerah Hag, Embaxadora UEA mai TL.

    RLD, 01 December 2011

    terça-feira, 29 de novembro de 2011

    Karik Eleitu ba Presidenti OMD Yuli Kurniasih: “Hau Prontu Dada Feto Maluk ba Vida Politika”

    Ha’ree husi ninia naran, ema hanoin, nia ema husi Java (Indonezia). Maibe lae. Nia rai Maubisse nia oan ida. Nia naran Yuli Kurniasih. Moris iha Maubisse dia 7 de Marcu 1970, aifuan domin husi Jose da Silva Mendonca no Maria Martins.

    Desde ukun a’an, Yuli inklina a’an ona iha Partido Democratico (PD). Aktivu maka’as iha Organizasaun Mulher Democratico (OMD). Oras nee dadaun, Yuli kandidata a’an ba Presidenti OMD. Karik eleitu duni ba kargo nee, “Hau prontu dada maluk feto sira atu partisipa iha vida politika,” sesumbar Yuli Kurniasih, loron hirak liuba.

    Nia sente katak, iha tempu ukun a’an nee, vantagem ba feto sira atu involve iha mundu politika luan tebes. Hanesan ho mane maluk sira. Tamba nee laos razaun sekuandu feto maluk sira hadok a’an husi mundu politika. Yuli tinan 6 ona involve iha OMD. Nia senti iha ona esperiensia naton atu kandidataan ba Presidente OMD.

    Yuli remata ninia eskola SD iha Maubise tinan 1982, kontinua ba SMPK Maubise 1985 depois kontinua kedan iha sekola pendidikan guru negeri ka (SPGN) Dili tinan 1988. Hafoin remata tiha estudus ida nee nia halao ninia knar nudar profesora iha Dili. Maski nia sai ona professor mas tuir nia katak matenek nebe nia iha sei menus tan entaun iha tinan 2003 nia kontinua eskola iha universidade da Paz ka UNPAZ hili fakuldade direitus no remata ninia estudus iha eskola ensino superior tinan 2008 ho titela Licenciatura em Direitu.

    Bain hira Yuli sei kiik iha kedan mehi atu sai profesora ho hanoin ida katak atu tulun ema seluk liu husi parte matenek ka fate esperensia ba ema seluk hodi halao dezenvolvimentu iha pais ida nee, to’o fin konsege sai duni profesora.

    Durante tempu Indonesia nia halao knar nudar profesora ate eskola iha UNPAZ mos hanorin iha SD Manleuana to’o tinan 2004, depois servisu iha care internasional hafoin kontratu remata nia halao fali ninia knar hanesan sekretaris iha gabinete president parlamentu nasional area training legal draff iha iha tinan 2007 ate 2010.

    Hafoin ida nee nia hetan tan kontratu servisu iha alola foundation iha ekipa edukasaun durante fulan 3 deot, nia kontinua halao knar iha bida politika liu-liu iha partidu politia partidu demokratiko organizasaun mulher demokratico.

    “Hau hanoin esprensia nebe durante nee hau hetan ona iha OMD sinte katak tempu to’o ona atu kandidataan ba organizasaun ida nee ho hanoin ida katak atu dada mos feto maluk sira hodi involve iha bida politika hodi hatudu katak atu lidera nasaun ida nee laos mane deit maka bele maibe feto mos iha kbiit no kapasidade atu lidera,”nia hateten.

    Oras nee dadaun Yuli hela iha knua Surikmas, oan primeiru husi alin nain 6, konfesa ba STL Kuarta (23/11) katak nia iha interese makas atu kapasita ninia maluk feto sira iha nasaun TL atu bele involve iha bida politika.

    Karik iha kandidatura president OMD iha partidu demokratika maka feto maluk sira fo fiar mai hau, entaun hau nia programa prioridade maka atu hasae kapasidade umanus nian iha seitores oi-oin liu husi treinamentu.

    Tuir faktus nebe iha no hau halo observasaun bain hira halao sorumutu iha organizasaun laran nomos organizasaun seluk, iha nee feto maluk sira barak maka kestiona problemas kapasidade atu lidera ho razaun katak mane maka bele iha kbiit mesak kompara ho feto.

    Iha treinamentu laran mos hatudu katak feto barak maka kapasidade menus tebes entaun sei karik kolega feto sira maka iha interese atu hili hau, entaun hau sei fo prioridade iha area treinamentu hodi hasae kapasidade umanidade hodi lidera iha seitores oi-oin deit.

    Ho kapasitasaun ba feto sira, ida nee sei fo opourtunidade ba maluk sira atu bele kandidata an iha bida politika hodi lidera governu iha tinan 2013 to’o 2017.

    Iha lei fo dalan ba feto sira atu bele kandidata an ba presidente entaun liu husi kapasitasaun ida nee bele haforsa diak liu tan interese maluk feto sira iha nasaun ida nee atu iha aten berani no bele hateten no sadik sira nia an katak tempu to’o ona atu kandidata an ba president iha koalker fatin ruma atu dezenvolve nasaun Timor Leste, tamba uluk feto maluk barak maka sofre iha tempu resistensia hodi hatudu katak sira mos bele atu liberta rai doben ida nee, agora independensia ona mos sira tenki hatudu sira nia an katak bele mos atu lidera governu ida nee.

    Tuir lei lista kandidatura feto sira iha peluang boot laos iha tempu uluk lista nee fo tempu ba feto ida mane tolu kada kandidatura maibe agora feto tenki iha hodi kandidataan.

    “Hau husu ba feto maluk sira iha nasaun timor leste laran tomak atu involve an iha partidu politika, diak liu tan bele kandidata an ba presidente hodi lidera, tamba atu dezenvolve rai ida nee, feto no mane ninia direitu hanesan deit,”nia hateten.

    Nia hateten, iha tempu uluk inan aman sira sempre fo prioridade barak liu ba mane atu bele hetan eskola hodi lidera familia ka nasaun maibe iha tempu ukun an ida nee lei fo dalan ba maluk feto sira atu bele lidera tamba direitu feto mane iha kualker posisaun hanesan deit.

    Atu maluk feto sira hakarak kandidataan, hahu kedan agora tenki kapasita ita nia an iha edukasaun, tenki eskola no tuir formasaun oi-oin para bain hira kandidata an mos bele hatudu duni kapasidade katak feto mos bele lidera duni iha era demokrasia ida nee. joseph koa

    sTL, 29 Novembru 2011
    http://suara-timor-lorosae.com

    quarta-feira, 26 de janeiro de 2011

    Partido Democrata Tenke Buras Hanesan “Kangko”, Secger PD Militantes Respeita Nudar “Liurai”

    DILI - Iha loron Sabadu (22/1), “iklima Partido Democrata (PD)” sasurut nuansa Suku Comoro, Sub Distritu Dom Aleixo, Dili, bainhira Secretario Geral (Secger) PD Eng. Mariano Sabino Asanami fo tomada de posse ba estrutura PD foun iha Aldeia 15, area Suku Comoro.

    Militantes PD Suku Comoro, hatudu antusiasmu maka’as. Hotu-hotu hakilar PD. Sira hotu respeita Secger PD Eng. Mariano Sabino Asanami nudar “liurai”. Hatur nia iha kadeira depois hulan lori ba fatin serimonia. Militantes PD deskripta katak, sira hakarak PD tenke sai buras hanesan modo “kangko”. Sira hakarak ‘kangko PD’ buras dolar hanesan kangko ba area Suku Comoro, kumesa Aldeia Beto ba to’o area Kampung Marinir. Sira fo deskripsaun hanesan nee, tamba sira kuda kangko barak iha sira nia hela fatin no sempre lori ba fa’an Mercado Comoro, iha dalan ninin, no Mercado Hali Laran, Lahane. “Mai ita halo PD sai hanesan kangko nebe ita kuda no fa’an iha mercado. Mai ita hamutuk halo PD sai buras liutan,” militantes PD hakilar.

    Seremonia hametin estrutura PD nivel suku no aldeia nee mos, familia boot PD, hetan rahun diak. Sira simu kontenti militante atus resin husi Partido Fretilin, Partido Republica no PSD. Husi afaliasaun militante partido tolu nee, balu hetan kedas vantajen diak tamba ba estrutura foun. Prujemplu hanesan Filomeno da Cruz no Joao Mau Kiak (husi Partido Fretilin), no Junior da Costa (husi Partido Republica). Iha sira nia deklarasaun politika, sira reforsa katak, sira afalia ba PD la bazea ba presaun husi partido balu maibe sira nia hakarak rasik. Antes halo adaliasaun, sira harohan uluk ba Maromak, rai lulik no matebian sira, para loke dalan luan ba sira hodi tama PD. Sira nia harohan Maromak hatan duni.

    Joao Mau Kiak reforsa, “Hau nia grupu sai husi Partido Fretilin bazea liuba ami nia konsensia moral, konsensia politika, no responsabilidade tomak. I ohin, Sabadu (22/1), ami halo deklarasaun politika iha PD. Nai Maromak, matebian no Rai Lulik hotu mak sai sasin ba ami nia deklarasaun nee”.

    Iha tempu hanesan, Prezidente PD Distritu Dili Alberto Henrique Maria hato’o bem vindo ba militantes foun sira. “Ita boot sira hili PD laos dalan sala. Hau husu ita boot sira, mai ita hamutuk kaer metin PD iha futuru. Liliu hodi hasoru Eleisaun Geral 2012. Hau fiar katak, ita boot sira mai hamutuk ho ami, maka PD sei buras liutan. Sei aumenta kadeira iha Parlamentu Nasional,” hatete Aberto.

    Ba objetivu ida nee, Secger PD Eng. Mariano Sabino Assanami husu militantes PD hotu-hotu tenke luta ba PD para hodi manan Eleisaun Geral tinan oin. Hotu-hotu tenke respeita no fo kbit ba estrutura foun para bele avansa ba eleisaun ho diak.

    Vice Prezidente PD Adriano do Nacimento sublinha tan. “Hau espera, maluk militantes hotu-hotu persiza fihir PD nudar Uma Ida nebe mahon ita hotu. Mai ita hamutuk hodi tane ita nia nasaun no povu, liu husi ita nia kontribuisaun politika nebe PD determina ona”.

    Nia hatete, desizaun politika PD nian mak tenki tane no hametin valor ukun-an. Tenke fo valor maka’as ba maluk sira nebe mate ona tamba luta ba ukun-an. Mesmu sira hotu la akompanha ona ukun-an, maibe ita nebe sei moris no goza ukun-an nee, ita tenke kontinua nafatin sira nia luta. “Uluk, sira luta ho terus no susar. Entrega sira nia vida tomak ba ukun-an. Agora ita kontinua nafatin buat nebe sira halo ba rai ida nee. Sira nia luta ita nia kabas, ita lori nafatin ba oin hodi dezenvolve ita nia rain,” hatete Adriano do Nacimento.

    Tamba neduni, katak Secger PD Mariano, ema nebe sai husi ASDT, Fretilin, ka PSD, mai iha PD, ita konsidera hanesan ema nebe iha konsistensia maka’as. Hakarak tane duni nasaun demokratiku. Hakarak hahi duni valor demokratiku, hakarak haburas valor demokratiku no valor ukun-an. “Nudar partido, PD tenke defende valores solidaridade, direitus humanus, no demokrasia. Demokrasia nee povu hotu-hotu nian,” nia reforsa. gus

    Foti husi: STL, 26 Janeiru 2011